ผู้เชี่ยวชาญแนะนำ อาหารสำหรับคนเป็นโรคไต โรคเบาหวาน
โรคเบาหวานนับเป็นสาเหตุอันดับต้นๆของโรคไตวายเรื้อรัง จึงพบว่าผู้ป่วยโรคไตส่วนใหญ่เป็นโรคเบาหวานร่วมด้วย วันนี้เรามี คุณเอกหทัย แซ่เตีย นักกำหนดอาหาร หัวหน้านักวิชาการด้านโภชนาการ สถาบันโรคไตภูมิราชนครินทร์ มาแนะนำ อาหารสำหรับคนเป็นโรคไต โรคเบาหวาน เพื่อให้ผู้ป่วยได้กินอย่างสบายใจ สบายไต และปลอดภัยไปพร้อมกันค่ะ
ผู้ป่วยที่เป็นทั้งโรคไตและโรคเบาหวาน
โรคเบาหวานนับเป็นสาเหตุอันดับต้นๆของโรคไตวายเรื้อรัง จึงพบว่าผู้ป่วยโรคไตส่วนใหญ่เป็นโรคเบาหวานร่วมด้วย คุณเอกหทัยอธิบายจากประสบการณ์ว่า
“ถ้าผู้ป่วยโรคเบาหวานไม่ควบคุมอาหารหรือกินยาตามที่แพทย์สั่งเพื่อรักษาระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในระดับที่เหมาะสมภายใน 10 ปี จะเสี่ยงเป็นโรคไตเรื้อรัง 20 – 40 เปอร์เซ็นต์ และถ้ายังไม่ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมภายใน 20 ปีจะมีผู้ป่วยถึง 20 เปอร์เซ็นต์ที่ไตถูกทำลายจนมีอาการไตวายระยะสุดท้าย
“เมื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้ หลอดเลือดแดงขนาดเล็กก็จะหนาตัวขึ้น ถ้าหลอดเลือดแดงบริเวณไตหนาตัวขึ้น เลือดก็จะไปเลี้ยงไตได้น้อยลง ไตที่ขาดเลือดก็เหมือนขาดอาหาร เนื้อไตจะถูกทำลายและเสื่อมในที่สุด”
คุณเอกหทัยฝากเตือนถึงผู้ป่วยโรคเบาหวานว่า ให้ลดการกินอาหารหวาน เพิ่มผักผลไม้ และออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดโรคไตตามมา แต่สำหรับผู้ที่เป็นโรคไตแล้ว เน้นว่าเป้าหมายสำคัญคือ ยืดอายุไตให้นานที่สุด โดยกินอาหารเพื่อชะลอความเสื่อมของไต ซึ่งจะช่วยให้เป็นโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายช้าที่สุด
กินถนอมไต : เมื่อป่วยเป็นโรคไตแล้ว ควรใส่ใจเรื่องอาหารประจำวันมากขึ้น โดยคุณเอกหทัยแนะนำให้กินแบบ
“4 ลด” เพื่อปกป้องไต คือ ลดหวาน ลดมัน ลดเค็ม และลดเนื้อ มีรายละเอียดดังนี้
กินแบบลดหวาน
คือ กินเพื่อรักษาระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในระดับที่ปลอดภัย ควรจำกัดน้ำตาลนอกมื้ออาหารไม่ให้เกินวันละ 6 ช้อนชา และระวังน้ำตาลจากผลไม้รสหวานจัดและน้ำผลไม้
นอกจากนี้ใยอาหารในผักทำหน้าที่เป็นเกราะป้องกันการดูดซึมน้ำตาล จึงช่วยชะลอการเพิ่มขึ้นของระดับน้ำตาลในเลือด จึงควรกินผักสุกมื้อละ 1 – 2 ทัพพี โดยเลือกผักที่มีแร่ธาตุโพแทสเซียมต่ำถึงปานกลาง โดยเฉพาะผู้ป่วยที่ร่างกายขับโพแทสเซียมออกได้น้อย ผักเหล่านั้น ได้แก่ ผักกาดขาว เห็ดหูหนู บวบ กวางตุ้ง กะหล่ำปลี ตำลึง หอมหัวใหญ่ พริกหวาน ฟักเขียว กะเพรา โหระพา ใบแมงลัก
รูปภาพจาก pixels
กินแบบลดมัน
แนะนำให้กินน้ำมันไม่เกินวันละ 6 ช้อนชา เน้นให้เลือกอาหารที่ปรุงด้วยวิธีต้ม ตุ๋น นึ่ง ย่าง ยำ และเลือกเนื้อสัตว์ไขมันต่ำ เช่น เนื้อปลา หลีกเลี่ยงเนื้อสัตว์ติดมัน เครื่องใน เนื้อสัตว์แปรรูป เช่น ไส้กรอก หมูยอ แหนม กุนเชียง
รูปภาพจาก pixels
กินแบบลดเค็ม
มีเป้าหมายที่แท้จริงคือ กินเพื่อจำกัดปริมาณโซเดียมไม่ให้เกินวันละ 2,000 มิลลิกรัม ซึ่งปกติเราจะได้รับโซเดียมจากอาหารประจำวันที่ไม่เติมเครื่องปรุงใดๆวันละประมาณ 800 มิลลิกรัมอยู่แล้ว ส่วนอีก 1,200 มิลลิกรัมเป็นโซเดียมในเครื่องปรุง คุณเอกหทัยอธิบายว่า
“กินไม่ให้เกินโควตา ต้องกินจืด คือใช้น้ำปลาหรือซีอิ๊วขาววันละไม่เกิน 3 ช้อนชา ทำได้โดยการงดพฤติกรรมกินไปปรุงไปปรุงอาหารก่อนชิม และลดการใช้เครื่องปรุงทุกชนิดลงจากเดิม ที่สำคัญคือ หลีกเลี่ยงอาหารแปรรูปทุกชนิด เช่น อาหารกระป๋อง บะหมี่กึ่งสำเร็จรูป ผัก/ผลไม้ดอง หรือเนื้อสัตว์แปรรูป เช่น หมูหยอง หมูแผ่น หมูยอ กุนเชียง ไส้กรอก แหนม ไข่เค็ม ปลาเค็ม ปลาแดดเดียว
รูปภาพจาก pixels
“หากยังไม่สามารถกินอาหารรสจืดตามที่บอกได้ เริ่มต้นอาจใช้วิธีลดเครื่องปรุงลง 25 เปอร์เซ็นต์ก่อน เมื่อเริ่มคุ้นชินกับรสชาติ จึงปรับลดลงอีก ค่อยๆตั้งเป้าหมายในการกินโซเดียมหรือลดเครื่องปรุงให้ได้ตามเกณฑ์ที่แนะนำ สุดท้ายใครก็สามารถกินจืดได้”
กินแบบลดเนื้อ
หรือลดโปรตีน เพื่อลดภาระการทำงานของไตจากการกรองของเสียหลังกินโปรตีน ดังนั้นกินโปรตีนมาก ไตยิ่งเสื่อมเร็ว แต่หากกินน้อยไปจนร่างกายไม่พอใช้ ร่างกายก็จะมีกลไกสลายโปรตีนจากกล้ามเนื้อมาใช้แทน สุดท้ายไตจึงจำต้องกรองของเสียปริมาณมากอยู่ดี คุณเอกหทัยอธิบายว่า
“ดังนั้นแนะนำให้กินเนื้อสัตว์ เช่น เนื้อปลา 6 – 8 ช้อนแกงต่อวัน หลีกเลี่ยงนม โยเกิร์ต ชีส รวมถึงถั่วต่างๆ และลดการกินข้าวแป้งในบางมื้อ โดยเปลี่ยนมากินวุ้นเส้น ก๋วยเตี๋ยวเซี่ยงไฮ้ ซึ่งนอกจากมีโปรตีนต่ำ ยังมีดัชนีน้ำตาลต่ำ ช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ดีอีกด้วย”
รูปภาพจาก pixels
รู้ได้อย่างไรว่าไตเสื่อมมาเยือนผู้ป่วยเบาหวาน
นายแพทย์ประเสริฐ ธนกิจจารุ งานโรคไต กลุ่มงานอายุรศาสตร์ โรงพยาบาลราชวิถี ให้ข้อมูลสรุปว่า
โดยทั่วไปการที่จะทราบว่าเป็นโรคไตหรือไม่ จะต้องพบแพทย์เพื่อรับการตรวจหาโปรตีนไข่ขาวที่รั่วในปัสสาวะ แต่หากไม่เข้ารับการตรวจ กว่าร่างกายจะแสดงอาการผิดปกติ ก็เข้าสู่ระยะที่ 4 เสียแล้ว โดยจะมีอาการซีด บวม ความดันโลหิตสูง คันตามตัว เบื่ออาหาร น้ำหนักลด และอ่อนเพลีย
นอกจากนี้อาจพบภาวะแทรกซ้อนจากเบาหวานอื่นๆ ร่วมด้วย คือ อาการชาตามปลายมือปลายเท้า ตามัว โรคหลอดเลือดหัวใจตีบ แผลเรื้อรังที่เท้า ซึ่งมีสาเหตุจากหลอดเลือดส่วนปลายตีบ
ไม่มีคำว่าสายเกินไปในการดูแลสุขภาพ เพียงปรับเปลี่ยนอาหาร ปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์ เท่านี้ก็อยู่กับโรคไตได้อย่างมีความสุขตราบนานเท่านาน
ขอขอบคุณข้อมูลจาก goodlifeupdate
แหล่งที่มา ชีวจิต ฉบับที่ 27 November 2018
