อาการคันเป็นอาการที่พบได้บ่อยมากในผู้ป่วยล้างไต
และ สร้างความรำคาญในการใช้ชีวิตของผู้ป่วยเป็นอย่างมาก
ในผู้ป่วยบางคนคันมากจนไม่สามารถนอนหลับได้ บางคนคันจนเกาเป็นแผลถลอกทั้งตัว
ทำไมจึงคัน ❓
สาเหตุคืออะไร❓
แก้ไขได้มั๊ย ❓
ป้องกันได้มั๊ย❓
ภาวะคันในคนไข้ล้างไตมีหลายสาเหตุ
1.ผิวแห้ง( Xerosis )
พบบ่อยมาก 60 ถึง 90% มักพบว่าผู้ป่วยโรคไตนั้น “ต่อมเหงื่อกับต่อมไขมันฝ่อ”ทำให้เกิดผิวแห้งเป็นขุยระคายเคืองได้
2.ระดับฟอสฟอรัสในเลือดสูง รวมไปถึงระดับแคลเซียมหรือฮอร์โมนพาราไทรอยด์สูง
ส่วนใหญ่จะเกิดจากระดับฟอสฟอรัสในเลือดสูงมากกว่าสารตัวอื่นเพราะผู้ป่วยโรคไตไม่สามารถขับสารฟอสฟอรัสออกทางไตได้
และเครื่องล้างไตก็ไม่สามารถดึงสารฟอสฟอรัสออกได้หมด (แม้จะเป็นเครื่องรุ่นใหม่ก็ตาม…ดังนั้นคุมอาหารยังมีความสำคัญเสมอ)
และในขณะเดียวกันยาที่ป้องกันการดูดซึมของฟอสฟอรัสนั้นก็ช่วยลดการดูดซึมได้ประมาณ30% เท่านั้น
เพราะฉะนั้นการรักษาภาวะฟอสฟอรัสในระดับเลือดให้ปกตินั้นจะขึ้นอยู่กับการรับประทานอาหารของผู้ป่วยเป็นหลัก “ดังนั้นผู้ป่วยต้องพยายามลดการทานอาหารที่มีฟอสฟอรัสสูง”
3. ได้รับการฟอกไตที่ไม่เพียงพอ
คนไข้บางคนล้างไตแค่ “สองครั้งต่ออาทิตย์แทนที่จะเป็นสามครั้ง” หรือ ผู้ป่วยที่เส้นฟอกไตมีปัญหาไม่สามารถดึงเลือดออกมาล้างได้เพียงพอ
4.แพ้ไส้กรองล้างไต( dialyzer)
ไส้กรองล้างไตมีหลายแบบหลายรุ่นก็เหมือนกับยาต่างๆที่เราทานซึ่งก็สามารถพบได้เรื่อยๆว่ามีผู้ป่วยหลายรายที่มีอาการแพ้ไส้กรองล้างไตพอรักษาโดยการเปลี่ยนชนิดไส้กรองอาการคันก็ดีขึ้นทันที
วิธีการรักษา
1. ทาโลชั่น หรือ oil ทาผิวถ้าผิวแห้ง
รูปภาพจาก pixels
2. ปรึกษาคุณหมอโรคไตของท่านว่าท่านได้รับการล้างไตที่เพียงพอหรือเปล่า
3. ควบคุมฟอสฟอรัสในเลือดให้ปกติโดยการคุมอาหารและทานยา
รูปภาพจาก pixels
4. ใช้ยา แก้คัน กลุ่มantihistamine เช่น hydroxyzine หรือ Atarax
รูปภาพจาก pixels
5. ถ้าไม่ดีขึ้นลองใช้ Capsaicin cream 0.025% ( ยาครีมพริก) หรือ Gabapentin 100-300 มก. หลังล้างไต
6. ลองเปลี่ยนชนิดของไส้กรองล้างไตอาจจะช่วยได้ เช่นเปลี่ยนเป็น biocompatible membranes
7. อื่นๆ เช่น ฉายแสงUVB
ผู้เขียน : พญ.ชลลดา พงศ์รัตนามาน อายุรแพทย์โรคไต (หมอทิพย์)
ผู้เรียบเรียง : นพ.นันทพล พงศ์รัตนามาน ศัลยแพทย์หลอดเลือดฟอกไต (หมอท๊อป)
แหล่งที่มา Dr.Top เส้นเลือดขอด & เส้นเลือดฟอกไต 21 เมษายน 2562
